همه ما از حالات متعدد فعاليت مغز شامل خواب و بيداري، تهييج و حتي درجات مختلف روحيه از قبيل نشاط، افسردگي و ترس آگاه هستيم. تمام اين حالات از نيروهاي فعال کننده يا مهارکننده مختلف ناشي مي شوند که معمولاً در داخل خود مغز توليد مي شوند.خواب به عنوان يک حالت ناخودآگاهي تعريف مي شود که با تحريکات حسي مناسب بتوان آن را به بيداري تبديل کرد. خواب را بايد از اغما تمييز داد که يک حالت نا خودآگاهي است که شخص را نمي توان از آن بيدار کرد. بايد دانست که خواب از دو مرحله خواب عميق و خواب REM تشکيل شده است که به طور يک در ميان نسبت به يکديگر در طي شب حاصل مي شوند.
خواب عميق:
اين خواب بسيار استراحت بخش بوده و با کاهش تنوس رگهاي خوني محيطي و کاهش بسياري از اعمال نباتي ديگر بدن همراه است. به طوري که فشار خون، تعداد ضربان قلب و متابوليسم پايه به ميزان 20تا30 درصد کاهش پيدا مي کند. به اين نوع خواب، خواب با امواج آهسته نيز مي گويند چون منحني امواج مغزي در اين حالت بسيار آهسته مي باشد.
خواب REM :
در يك خواب شبانه طبيعي دوره هاي خواب REM به مدت 5تا30 دقيقه به طور متوسط هر 90 دقيقه يک بار ظاهر مي شود و اولين دوره آن 80تا100دقيقه بعد از به خواب رفتن شخص به وجود مي آيد. هنگامي که شخص بسيار خسته است مدت هر دوره خواب REM بسيار کوتاه بوده و حتي ممکن است وجود نداشته باشد. از طرف ديگر به تدريج که شخص استراحت مي کند مدت دوره هاي خواب REM به مقدار زياد افزايش مي يابد. خواب REM داراي چند ويژگي است:
· معمولاً با رويا همراه است.
· ضربان قلب و تنفس نامنظم مي شود.
· بيدار کردن شخص نسبت به خواب آهسته مشکلتر است. با اين وجود انسان معمولاً در هنگام صبح در جريان خواب REM از خواب بيدار مي شود.
· با وجود تنوس عضلاني در سراسر بدن، معدودي حرکات عضلاني نامنظم به ويژه حرکات سريع چشم Rapid eye movement ايجاد مي شود. به همين دليل به آن خواب REM گويند.
· مغز در جريان اين نوع خواب بسيار فعال است و متابوليسم مغز ممکن است تا ?? درصد افزايش يابد. به طوري که امواج مغزي شبيه حالت بيداري است و اين يک مسأله متناقض است که با وجود فعاليت بارز مغز، فرد کماکان در خواب به سر مي برد.
تئوري خواب:
قطع عرضي تنه مغز در ناحيه وسط پل مغزي سبب مي شود که فرد هيچگاه به خواب نرود. به عبارت ديگر به نظر مي رسد که مرکز يا مراکزي در زير ناحيه پل مغزي وجود دارند که با مهار کردن ساير قسمتهاي مغز به طور فعال موجب خواب مي شوند. اين تئوري موسوم به تئوري فعال براي خواب است. تحريک برخي نواحي از تنه مغز مانند هسته هاي سجافي Raphe))، بخش Rostra هيپوتالاموس در ناحيه فوق کياسمايي مي تواند خوابي شبيه خواب طبيعي ايجاد نمايد. مشاهدات نشان مي دهد که نورون هاي موجود در هسته Raphe سروتونرژيک هستند به عبارت ديگر در پايانه عصبي اين نورونها ميانجي عصبي سروتونين ترشح مي شود که با توليد خواب ارتباط دارد. به طوري که اگر دارو هاي بلوکه کننده سروتونين (مثل رزرپين) را به يک حيوان آزمايشگاهي بدهيم مشاهده خواهيم کرد که حيوان براي چند روزي نمي تواند بخوابد.بنابراين مي توان نتيجه گرفت که هنگامي که مراکز خواب فعال نيستند هسته هاي مشبکي مزانسفالي و پل مغزي در اثر فعاليت تحريکي و خودبه خودي، قشر مغز و سيستم عصبي محيطي را فعال نگه مي دارند. و هر دوي اينها سيگنالهاي فيدبکي مثبت را مجدداً به همان هسته هاي مشبکي فرستاده و آنها را باز هم بيشتر فعال مي کنند. بدين ترتيب همين که حالت بيداري شروع شد به علت وجود فيدبکهاي مثبت سيستم عصبي تمايل به ادمه هشياري دارد.
اما پس از آنکه مغز براي چندين ساعت به حالت فعال باقي ماند حتي نورونهاي موجود در داخل سيستم فعال کننده هسته هاي مشبک ظاهراً خسته خواهند شد و از طرفي عوامل ديگري مراکز خواب را فعال مي کنند. در نتيجه دوره فيدبکي مثبت بين هسته هاي مشبکي مزانسفالي و قشر مغز و همچنين دوره فيدبکي مثبت بين اين هسته ها و سيستم عصبي محيطي مسدود مي شوند و اثرات مهاري مراکز خواب رشته کار را به دست مي گيرند و منجر به عبور سريع از حالت بيداري به حالت خواب مي گردند.
اثرات فيزيولوژيک خواب:
خواب داراي دو نوع اثر مهم فيزيولوژيک بر روي سيستم عصبي و ساير بخش هاي بدن مي باشد. به نظر مي رسد اثر اول مهمتر باشد زيرا شخصي که نخاعش در گردن قطع شده هيچگونه اثرات فيزيولوژيکي که قابل انتساب به دوره بيداري و خواب باشد در قسمتي از بدن که در زير محل قطع قرار گرفته نشان نمي دهد. اين فقدان خواب و بيداري موجب بروز هيچگونه آسيب قابل توجه اي در اندام هاي بدن نمي گردد.بيداري طولاني، اغلب همراه با اختلال پيشرونده اعمال رواني بوده و گاهي حتي موجب فعاليت هاي رفتاري غير طبيعي سيستم عصبي مي شود. همه ما با کندي جريان فکر پس از يک بيداري طولاني آشنا هستيم. علاوه بر آن شخص مي تواند پس از بيداري اجباري به مدت طولاني، به شدت تحريک پذير شده و يا حتي دچار اختلالات رواني يا پسيکوز Psychosis)) شود.
تشک زست تشک طبی تشک استاندارد تشک اسفنجی
نگهداری از رویه تشک
تشک زست مدل اویستر مدیکال